Yaratan yarattığını bilmez mi! Allah bir şeyi söylediyse "bil" dediyse kul onu biliyor demektir. Allah; “… Âdem’in sırtından zürriyetini çıkartıp onları kendisine şahit kıldı ve ben sizin rabbiniz değil miyim?”^[1] deyip onları kendi nefisleri üzerinden şahit kıldıysa her insan bunu bilir ve bundan emin olur.

Herkes rabbinin cemalini, rabliğini müşahade etmiş ve görmüştür, Allah ona bunu göstermiştir. Ayetin devamında Allah; “neden bunu böyle yaptık, neden sizi böyle şahit kıldık? Yarın biz bunu bilmiyorduk demeyesiniz diye. Atalarımız böyle inanmıştı biz de böyle onlara uyduk demeyesiniz diye her birinize ben senin rabbin değil miyim diye hitap ettik, siz de buna şahit oldunuz. Kalubelaşehitna biz şahit olduk dediniz”^[2]buyurur. Onun için herkes, her gönül bunu bilir ve bundan yüzde yüz emin olur.

Bununla beraber Allah’ın nefhettiği ruh vardır ve o Allah’tandır. Allah ayeti kerimede; … nefah tu min ruhi…^[3]: “ben ruhumdan nefhettim” buyurur.  Allah’ın o nefhettiği ruh rabbine âşıktır, sahibine âşıktır. Kul onu ne kadar gizlerse gizlesin, perdelemeye çalışırsa çalışsın onu bütünüyle perdeleyemez.

Allah kuluna akıl vermiştir. Resulullah (s.a.v.) Efendimiz bir hadisi şerifinde; “aklı olmayanın dini yoktur”^[4] buyurur; yani aklı olmayan sorumlu değildir dedi. Allah akıl vermişse bu durumda ondan sorumlu tutar. Allah ayeti kerimede; "bütün varlık, yerde, gökte, ikisi arasında ne varsa hepsi rabbini hamd ile tesbih eder…"^[5] buyurur. Her biri, her şey,  küçükten büyüğe ne varsa bir ayettir ve hepsi Allah’ın esmasının tecellisidir. Hepsi de Allah’ın isimlerini, kudretini, güzelliğini, rahmetini ve kullarına olan ikramını gösterir.

Mesela bir örnek vereyim, yavru balık ana balığa sormuş;

“su dedikleri bir şey varmış, onu bana gösterebilir misin, bu su nerededir?

Annesi demiş ki;

-sen sudan başka bir şey göster, ben de sana suyu göstereyim.”

Yavru balık suyun içinde suyu soruyor; fakat su onu o kadar ihata etmiş ve çepeçevre kuşatmıştır ki tabiri caizse su onun nefesi olmuştur.

İnsanlar da böyledir. Allah’ın rahmetinin, tecellisinin, güzelliğinin içindeyken bana Allah’ı, Allah’ın rahmetini, tecellisini göster derler. Mürşidi kâmil de ona bütün varlıktan, Allah’ın kudretinden, tecellisinden, güzelliğinden, azametinden, rahmetinden, isimlerinden başka bir şey göster ben de sana Allah’ı göstereyim der.

İnsan kendi üzerinden bunu anlamaya çalışsa; yani ağzına, dişine,  bir tek gözüne baksa, kirpiklerine baksa, gözyaşına baksa, gözün o gözyaşıyla su alması için, ıslanması için göz kapaklarına baksa, sadece kulaklarının kıvrımlarına baksa ya da sadece tırnağına baksa rabbini tanır. O tırnak olmazsa ne olur? -Tırnak olmazsa parmak bir süre sonra aşınır, yavaş yavaş biter; ama o sürekli tırnakla tazelenir. Başka bir şeye değil insan bir tek tırnağına baksa rabbini tanır, kudretini görür.      Oysaki bütün âlemleri görüyor, yeri ve göğü görüyor, kudreti görüyor, varlığı görüyor. Her biri rabbini hamd ile tesbih eder.

Hamd ile tesbih etmek demek; aynı zamanda kulun rabbinin kudretini kendi üzerinde göstermesidir. Bunu göremeyenden daha kör, işitemeyenden daha sağır kimse olmaz. Eğer bunu anlamadıysak bilelim ki aklımız yoktur, sorumlu da değiliz.