Nefis ve ruh aynı şeydir, bununla beraber kendini kirleten insan için nefis tezkiyesi gerekir, temizlenmesi gerekir; çünkü nefis bir tanedir ve onun kirletilmiş tarafının temizlenmesi gerekir. Bu nerden kaynaklanır, insan yaratılırken üzerinde kötülük var mıydı? -Kesinlikle hayır, tertemizdi. İnsan “ben” dedikçe, benlik yaptıkça, kendisine Allah’tan bağımsız bir varlık olarak benlik verdikçe üzerine örtüyü örter, o benliği, benlik kirini üzerine örtmeye başlar. Temizlenmesi gereken şey işte odur. O temizlenince ne olur? –İnsan nurlanır ve “ben Allah’a aitim, ben Allah’ın kuluyum” der. Allah ayeti kerimede; “de ki; hepimiz Allah içiniz, Allah’tan geldik, yine Allah’a döneceğiz”^[1] buyurur. Bir başka ayette; “namazım, kurbanım, hayatım ve ölümüm âlemlerin rabbi olan Allah içindir”^[2] buyurur. Mesele, kendini bütünüyle Allah’a ait görmektir. Kişi kendini Allah’tan bağımsız bir varlık olarak gördüğünde benlik olur, perde olur, nefis olur. Bu benliği insanın kendi kendisi üretir ve kendi kendisinin ürettiği bu benliği yine kendisinin temizlemesi gerekir ki Allah‘ın kendisine nefhettiği o nefisle, hakikatle, ruhla beraber olmuş olsun.

Peki, Allah’ın kendisine nefhettiği nefisle, hakikatle, ruhla beraber olunca, o olunca ne olur?

Allah’ın nuru olur, Allah’ın güzelliği olur. Allah’a yeryüzünde halife ve ayna olur, dolayısıyla nefis ve ruh aynı şeydir. Kötü manada kullanıldığında kişinin üzerindeki kibir, gurur, riya, haset; yani benlik ve günah kiri kastedilir. Onun temizlenmesi gerekir, temizlenince ibadet nuruyla, tövbe ve istiğfar nuruyla o güzellik ortaya çıkar. Zaten tövbe ve istiğfar nefsi temizlemek içindir. Allah yolunda yürüyüp güzel şeyler yaptıkça, ibadet yaptıkça kişinin Allah’ın rızasını kazanmak için yaptığı her şey onu temizler ve nurlandırır. Resulullah (s.a.v.) Efendimiz bir hadisi şerifinde; “bir günah işlediğinizde kalbe bir leke gelir, bir sevap işleyerek onu silin”^[3] buyurur. Kalp deyince ruhu, iç âlemi anlamak gerekir. Peki, o lekeyi silmediğimizde ne olur? -Lekeler üst üste gelir, kalbin üstünü kapatır, ona elbise olur. Bu defa nefis deyince artık içerdeki o ruhu kastedemiyoruz, üzerindeki o örtüyü kastetmiş oluruz.

 Sonuç itibarıyla nefis kötü manada kullanıldığında üzerindeki örtüyü, güzel manada kullanıldığında ise Allah’ın nefhettiği ruhu kastetmiş oluruz. İkisi aynı şeydir, biri ötekinin üzerine giydirdiğimiz elbisedir. Bu elbise eğer kibirden, gururdan, küfürden bir elbise ise gönlümüzü karartmış, örtmüşüz demektir; ama ibadetten bir elbise ise ibadetin nuruyla, nurdan bir elbise giydirmişiz demektir.