Kabir hayatını şöyle anlamak gerekir; Allah’ın orada her bir kula olan muamelesi farklıdır. Allah ayeti kerimede; “Allah yolunda ölenler için ölü demeyin…”^[1] buyurur. Onlar Allah katında rızıklandırılırlar. Bu durumda Resulullah (s.a.v.) Efendimiz’in tabiriyle onlara hemen cennet vardır. Bir kısım kullar böyledir. Bir yandan kabir âlemi bir yandan onlara hemen cennet vardır ve onlar Allah katında rızıklanırlar.

Allah ayeti kerimede Firavun’u anlatırken; "Firavun’u, ehlini  ve onunla beraber ileri gelenleri sabah akşam ateşe arz ederiz"^[2] buyurur. Bu durum kabirde azabın olduğunu gösterir. Kıyamet günü onların gideceği yer cehennemdir.  “Onlar sabah akşam ateşe arz olunurlar” ayetini Allah şu an için söyledi. Bu, cehennemlikler için geçerli olan bir ayettir. Zaten herhangi bir konuda bir ayet yoksa biz de o konuda bir şey söyleyemiyoruz.

Eğer Firavun ve onunla beraber olanlar, ona tâbi olanlar, cehennemlik olanlar sabah akşam ateşe arz olunursa bu durumda cehennemlikler de sabah akşam ateşe arz olunur. Allah onlar ateşe girer demedi, ateşe arz olunur dedi ve bu yeterli bir azaptır. Kabir azabı için onları cehenneme arz edip, gideceğiniz yer burasıdır, sizi burası bekliyor denilmesi bile onlar için yeterli bir azaptır.

Aynı şekilde cennetlikler için de bu böyledir. Eğer cehennemlikler cehenneme arz olunuyorsa cennetlikler de cennete arz olunur. Cennetlikler için de cennet gösterilip sizin yeriniz burasıdır denildiğinde bu onlar için yeterli bir nimet olur. Bunu böyle anlamak gerekir.

Demek ki bu konuda ayet varmış; yani Firavun ve onunla beraber olanlar, zulmedenler sabah akşam cehenneme arz olunuyorsa cehennemi hak edenler de sabah akşam cehenneme arz olunur. Herkesin orada göreceği muamele farklıdır.

Bir başka açıdan bakacak olursak bir kısım insanlar da kabir âleminde hapistedir. O da kapkaranlık ve başka bir âlemdir. Bir kısmı da kabir âleminde; yani melekût âleminde yerle gök arasında gezebilirler, bir kısmı göklere de çıkabilir. Bir kısmının Allah katında özel yerleri vardır, makamları vardır. Elbette ki bu da başka bir âlemdir. Kabir azabı vardır; ama herkese göre muamele değişir; çünkü herkesin bulunduğu âlem farklı farklıdır. Bu konuda birçok hadis mevcuttur.